Những trường hợp không được đại diện theo ủy quyền bao gồm các giao dịch dân sự, hôn nhân và gia đình như đăng ký kết hôn, ly hôn, nhận cha mẹ con; các thủ tục tố tụng (trừ một số trường hợp được chỉ định), trong đó người đại diện có quyền lợi đối lập với người ủy quyền hoặc đang là người đại diện cho đương sự khác trong cùng vụ việc; các giao dịch khác như công chứng di chúc, thực hiện quyền yêu cầu thi hành án, và các trường hợp khác có quy định riêng của pháp luật không cho phép ủy quyền.

Các trường hợp không được ủy quyền trong lĩnh vực dân sự, hôn nhân và gia đình?

• Đăng ký kết hôn: Theo quy định của pháp luật, mỗi cá nhân phải tự mình đăng ký kết hôn, không được ủy quyền cho người khác.
• Ly hôn: Đương sự (vợ, chồng) không được ủy quyền cho người khác thay mặt mình tham gia tố tụng để giải quyết việc ly hôn.
• Đăng ký nhận cha, mẹ, con: Việc này đòi hỏi sự có mặt trực tiếp của người liên quan, không được ủy quyền.
• Công chứng di chúc: Cá nhân tự mình phải đến công chứng di chúc của bản thân, không thể ủy quyền cho người khác.
• Quyền, lợi ích đối lập: Không được ủy quyền khi quyền và lợi ích hợp pháp của người được ủy quyền đối lập với quyền và lợi ích hợp pháp của người ủy quyền tại cùng một vụ việc.
• Đang là người đại diện cho đương sự khác: Nếu người được ủy quyền đã là người đại diện theo pháp luật cho một đương sự khác mà quyền và lợi ích của họ đối lập với người ủy quyền trong cùng vụ việc thì cũng không được nhận ủy quyền.

Các trường hợp không được ủy quyền trong tố tụng?

• Trong tố tụng dân sự: Cán bộ, công chức Tòa án, Viện Kiểm sát, Công an không được làm người đại diện trong tố tụng dân sự, trừ trường hợp họ đại diện cho cơ quan mình.
• Trong tố tụng hành chính: Không được ủy quyền lại cho người thứ ba.

• Trong các vụ án hình sự: Không được ủy quyền để nhận tội thay mình.

Các trường hợp khác

• Gửi tiền tiết kiệm tại tổ chức tín dụng: Việc gửi tiền tiết kiệm cũng là một trong những trường hợp không được ủy quyền.

• Cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2: Cá nhân phải trực tiếp yêu cầu để được cấp.

• Các trường hợp khác: Có các quy định riêng của pháp luật quy định về việc không được ủy quyền, ví dụ như UBND cấp tỉnh, cấp huyện có thẩm quyền quyết định giao đất không ủy quyền cho người khác thực hiện quyết định giao đất.

Vượt quá phạm vi ủy quyền là như thế nào?

Vượt quá phạm vi ủy quyền là khi người được ủy quyền thực hiện hành vi không nằm trong giới hạn quyền hạn được giao trong văn bản ủy quyền mà không có sự đồng ý của người ủy quyền. Hành vi này có thể làm phát sinh trách nhiệm pháp lý cho người được ủy quyền đối với phần hành vi vượt quá đó.

Cụ thể: Vượt quá phạm vi ủy quyền xảy ra:

Khi người được ủy quyền làm những việc không được cho phép hoặc không có trong văn bản ủy quyền, như thay đổi số lượng công việc, tính chất công việc, hoặc thời gian thực hiện vượt quá giới hạn.

Hậu quả pháp lý vượt quá phạm vi ủy quyền?

Đối với giao dịch: Giao dịch dân sự do người đại diện thực hiện vượt quá phạm vi ủy quyền sẽ không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ của người được ủy quyền đối với phần giao dịch đó.

Đối với người đại diện: Người được ủy quyền phải tự chịu trách nhiệm về hành vi vượt quá thẩm quyền của mình

Đối với bên giao dịch: Bên giao dịch có quyền đơn phương chấm dứt, hủy bỏ giao dịch (hoặc phần vượt quá) và yêu cầu bồi thường thiệt hại nếu có.

Trường hợp ngoại lệ: Giao dịch có thể vẫn có hiệu lực nếu người được ủy quyền xác lập, thực hiện giao dịch vượt quá phạm vi ủy quyền mà người được ủy quyền đồng ý hoặc biết mà không phản đối.

Trách nhiệm liên đới: Nếu người được ủy quyền và bên giao dịch cố ý thực hiện hành vi vượt quá phạm vi ủy quyền gây thiệt hại cho người ủy quyền, họ phải chịu trách nhiệm liên đới bồi thường thiệt hại.

Căn cứ pháp lý: Điều 143, Bộ luật Dân sự 2015.

“Điều 143. Hậu quả của giao dịch dân sự do người đại diện xác lập, thực hiện vượt quá phạm vi đại diện

1. Giao dịch dân sự do người đại diện xác lập, thực hiện vượt quá phạm vi đại diện không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ của người được đại diện đối với phần giao dịch được thực hiện vượt quá phạm vi đại diện, trừ một trong các trường hợp sau đây:

a) Người được đại diện đồng ý;

b) Người được đại diện biết mà không phản đối trong một thời hạn hợp lý;

c) Người được đại diện có lỗi dẫn đến việc người đã giao dịch không biết hoặc không thể biết về việc người đã xác lập, thực hiện giao dịch dân sự với mình vượt quá phạm vi đại diện.

2. Trường hợp giao dịch dân sự do người đại diện xác lập, thực hiện vượt quá phạm vi đại diện không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ của người được đại diện đối với phần giao dịch được xác lập, thực hiện vượt quá phạm vi đại diện thì người đại diện phải thực hiện nghĩa vụ đối với người đã giao dịch với mình về phần giao dịch vượt quá phạm vi đại diện, trừ trường hợp người đã giao dịch biết hoặc phải biết về việc vượt quá phạm vi đại diện mà vẫn giao dịch.

3. Người đã giao dịch với người đại diện có quyền đơn phương chấm dứt thực hiện hoặc hủy bỏ giao dịch dân sự đối với phần vượt quá phạm vi đại diện hoặc toàn bộ giao dịch dân sự và yêu cầu bồi thường thiệt hại, trừ trường hợp người đó biết hoặc phải biết về việc vượt quá phạm vi đại diện mà vẫn giao dịch hoặc trường hợp quy định tại điểm a khoản 1 Điều này.

4. Trường hợp người đại diện và người giao dịch với người đại diện cố ý xác lập, thực hiện giao dịch dân sự vượt quá phạm vi đại diện mà gây thiệt hại cho người được đại diện thì phải chịu trách nhiệm liên đới bồi thường thiệt hại.”

So sánh Giấy ủy quyền và Hợp đồng ủy quyền?