Tội giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội Điều 126 BLHS

Mục Lục [Ẩn]

Tội giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội Điều 126 BLHS

Là hành vi cố ý tước đoạt tính mạng người khác trong khi thực hiện quyền phòng vệ chính đáng hoặc quyền bắt giữ người phạm tội nhưng đã vượt quá giới hạn của các quyền này.

Luật sư Trịnh Văn Dũng, Đoàn luật sư thành phố Hà Nội tư vấn như sau:

1. Các yếu tố cấu thành tội phạm

1.2. Hành vi khách quan của tội phạm

Tội giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội được hiểu là hành vi cố ý tước đoạt tính mạng người khác trong khi thực hiện quyền phòng vệ chính đáng hoặc quyền bắt giữ người phạm tội nhưng đã vượt quá giới hạn của các quyền này.

So với tội giết người được quy định tại Điều 123 BLHS, tội giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội cũng có các dấu hiệu của tội giết người và có thêm dấu hiệu vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội.

a) Về dấu hiệu vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng

Dấu hiệu này đòi hỏi người phạm tội có cơ sở thực hiện quyền phòng vệ nhưng đã phòng vệ rõ ràng quá mức cần thiết khi gây ra hậu quả chết người. Cụ thể: Nạn nhân đã có hành vi trái pháp luật, xâm phạm lợi ích của Nhà nước, của tập thể, xâm phạm quyền hoặc lợi ích chính đáng của người phạm tội hoặc của người khác. Do vậy, người phạm tội đã có hành chống trả hành vi xâm phạm đang xảy ra hoặc đe dọa sẽ xảy ra ngay tức khắc và hành vi chống trả đã gây ra hậu quả chết người nhưng việc chống trả này rõ ràng vượt quá mức cần thiết. Việc gây ra hậu quả chết người rõ ràng là không cần thiết để ngăn chặn hành vi xâm phạm của nạn nhân. Để đánh giá hành vi chống trả rõ ràng là không cần thiết cần phải xem xét một cách đầy đủ, toàn diện tất cả các tình tiết liên quan, trước hết phải chú ý đến:

-Tính chất quan trọng của quyền hoặc lợi ích bị xâm hại hoặc bị đe dọa xâm hại;

- Mức độ thiệt hại mà hành vi tấn công của nạn nhân có thể gây ra;

- Sức mãnh liệt của hành vi tấn công của nạn nhân;

- Khả năng ngăn chặn hành vi tấn công của nạn nhân đặt trong hoàn cảnh cụ thể.

b) Về dấu hiệu “vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội”

Dấu hiệu này đòi hỏi người phạm tội có cơ sở thực hiện quyền sử dụng vũ lực để bắt giữ người phạm tội nhưng đã dùng vũ lực rõ ràng quá mức cần thiết khi gây ra hậu quả chết người. Cụ thể: Nạn nhân thuộc đối tượng mà mọi người có quyền bắt giữ theo các điều 111 và 112 Bộ luật tố tụng hình sự (người phạm tội quả tang và người đang bị truy nã). Do vậy, người phạm tội đã dùng vũ lực để bắt giữ nạn nhân và đã gây ra hậu quả chết người nhưng việc dùng vũ lực gây chết người rõ ràng vượt quá mức cần thiết. Việc gây ra hậu quả chết người rõ ràng là không cần thiết để bắt giữ người phạm tội.

1.2. Khách thể của tội phạm:

Hành vi phạm tội xâm phạm trực tiếp đến tính mạng người phạm tội, của con người đó làquyền sống, quyền được Nhà nước bảo hộ về tính mạng của con người.

1.3. Mặt chủ quan của tội phạm:

- Hành vi được thực hiện với lỗi vô ý, (có thể là lỗi vô ý do quá tự tin hoặc vô ý do cẩu thả hoặc lỗi cố ý gián tiếp.

- Người phạm tội nhận thức được hậu quả chết người có thể xảy ra những vẫn tự tin rằng mình có thể khống chế được tình hình hoặc do lỗi cẩu thả, chủ quan cho rằng hậu quả chết người sẽ không xảy ra, hoặc người phạm tội dù không mong muốn hậu quả xảy ra nhưng vẫn có ý thức bỏ mặc để hậu quả xảy ra.

1.4. Chủ thể của tội phạm

Là bất kỳ người nào từ đủ 16 tuổi trở lên, có năng lực trách nhiệm hình sự gồm năng lực nhận thức và năng lực làm chủ hành vi

Xét về tính chất, đây là trường hợp giết người có tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự đặc biệt. Để thể hiện rõ sự phân hoá trong đường lối xử lí, luật hình sự Việt Nam tách trường hợp giết người này khỏi tội giết người (nói chung) và quy định thành tội danh riêng - tội giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội.

BLHS năm 2015 bổ sung thêm trường hợp giết người do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội vì Bộ luật đã quy định thêm trường hợp “Gây thiệt hại trong khi bắt giữ người phạm tội” (Điều 24 BLHS).

2. Tội giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội bị xử phạt bao nhiêu năm tù?

Điều 126, BLHS quy định Tội giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội có thể bị xử phạt đến 05 tù.

2.1. Khung 1:

Người nào giết người trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc trong trường hợp vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.

2.2 Khung 2: Phạm tội đối với 02 người trở lên, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 05 năm.

Xem thêm: