Thời điểm phát sinh quyền và nghĩa vụ của người thừa kế là kể từ thời điểm mở thừa kế, tức là thời điểm người có tài sản chết. Nếu Tòa án tuyên bố một người đã chết, thì thời điểm mở thừa kế là ngày mà Tòa án xác định người đó mất.
Từ thời điểm này, người thừa kế có quyền đối với tài sản và phải thực hiện các nghĩa vụ của người đã mất.
1. Thời điểm mở thừa kế?
• Người có tài sản chết: Thời điểm mở thừa kế là thời điểm người có tài sản chết.
• Tòa án tuyên bố đã chết: Trường hợp Tòa án tuyên bố một người đã chết, thời điểm mở thừa kế là ngày được xác định trong quyết định của Tòa án
•Thời điểm phát sinh quyền và nghĩa vụ: Kể từ thời điểm này, người thừa kế mới có quyền thừa kế và có trách nhiệm kế thừa các nghĩa vụ tài sản của người chết.
• Sở hữu tài sản: Quyền và nghĩa vụ phát sinh tại thời điểm mở thừa kế chưa đồng nghĩa với việc người thừa kế ngay lập tức sở hữu tài sản.
Tài sản thừa kế chỉ chính thức thuộc về người thừa kế sau khi hoàn tất các thủ tục pháp lý liên quan, như phân chia di sản.
2. Quyền và nghĩa vụ của người thừa kế: Tại thời điểm mở thừa kế, người thừa kế có các quyền và nghĩa vụ sau:
Quyền của người thừa kế
• Hưởng di sản: Người thừa kế được hưởng một phần hoặc toàn bộ di sản mà người đã mất để lại, tùy thuộc vào quy định của pháp luật hoặc nội dung di chúc.
• Từ chối nhận di sản: Người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, trừ trường hợp việc từ chối nhằm trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ tài sản đối với người khác.
Việc từ chối phải được lập thành văn bản và gửi đến người có thẩm quyền trong thời hạn nhất định.
Nghĩa vụ của người thừa kế
• Thực hiện nghĩa vụ tài sản: Người thừa kế có trách nhiệm thực hiện các nghĩa vụ tài sản do người chết để lại, như thanh toán nợ, thuế hoặc các khoản bồi thường thiệt hại.
• Trong phạm vi di sản: Nghĩa vụ này chỉ được thực hiện trong phạm vi phần di sản mà người thừa kế đã nhận.
• Có thỏa thuận khác: Nếu có thỏa thuận khác giữa những người thừa kế, nghĩa vụ này có thể được thực hiện theo thỏa thuận đó
Căn cứ pháp lý: Điều 614, 615, Bộ luật dân sự 2015
“Điều 614. Thời điểm phát sinh quyền và nghĩa vụ của người thừa kế
Kể từ thời điểm mở thừa kế, những người thừa kế có các quyền, nghĩa vụ tài sản do người chết để lại.”

Quy định về thứ tự ưu tiên thanh toán nghĩa vụ tài sản do người chết để lại?
Theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015, thứ tự ưu tiên thanh toán các nghĩa vụ tài sản do người chết để lại, được thanh toán từ di sản theo thứ tự sau:
1. Chi phí hợp lý theo tập quán cho việc mai táng: Đây là khoản ưu tiên đầu tiên và quan trọng nhất.
2. Tiền cấp dưỡng còn thiếu: Khoản này được thanh toán sau chi phí mai táng.
3. Chi phí cho việc bảo quản di sản: Bao gồm các chi phí cần thiết để quản lý, bảo quản di sản.
4. Tiền trợ cấp cho người sống nương nhờ: Các khoản trợ cấp này được thanh toán sau chi phí bảo quản di sản.
5. Tiền công lao động: Bao gồm lương cho người lao động mà người chết còn nợ. 6. Tiền bồi thường thiệt hại: Các khoản bồi thường thiệt hại phát sinh.
7. Thuế và các khoản phải nộp khác vào ngân sách nhà nước: Các nghĩa vụ tài chính với nhà nước.
8. Các khoản nợ khác đối với cá nhân, pháp nhân: Các khoản nợ thông thường khác.
9. Tiền phạt: Các khoản tiền phạt do người chết phải chịu.
10. Các chi phí khác: Những chi phí phát sinh khác theo quy định của pháp luật.
Ai có trách nhiệm trả nợ tài sản do người chết để lại?
Căn cứ pháp lý: Điều 615 Bộ luật dân sự 2015
“Điều 615. Thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại
1. Những người hưởng thừa kế có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài sản trong phạm vi di sản do người chết để lại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
2. Trường hợp di sản chưa được chia thì nghĩa vụ tài sản do người chết để lại được người quản lý di sản thực hiện theo thỏa thuận của những người thừa kế trong phạm vi di sản do người chết để lại.
3. Trường hợp di sản đã được chia thì mỗi người thừa kế thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại tương ứng nhưng không vượt quá phần tài sản mà mình đã nhận, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
4. Trường hợp người thừa kế không phải là cá nhân hưởng di sản theo di chúc thì cũng phải thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại như người thừa kế là cá nhân