Thẩm quyền của tòa án khu vực sau 01/7/2025?

Từ ngày 1 tháng 7 năm 2025, Tòa án nhân dân cấp huyện sẽ được thay thế bằng Tòa án nhân dân khu vực. Theo quy định mới của pháp luật, Tòa án nhân dân khu vực sẽ đảm nhận thẩm quyền xét xử sơ thẩm đối với hầu hết các vụ việc dân sự, hình sự, hành chính, hôn nhân gia đình và kinh doanh, thương mại trên địa bàn được phân công.

Mục Lục [Ẩn]

Căn cứ pháp lý

Luật Tổ chức Tòa án nhân dân 2024 (có hiệu lực từ 01/01/2025) đã xác lập lại hệ thống Tòa án nhân dân ở Việt Nam.

Điều 4 Luật số 81/2025/QH15 (sửa đổi, bổ sung Luật Tổ chức Tòa án nhân dân) có hiệu lực từ ngày 01/7/2025, chính thức quy định việc tổ chức hệ thống Tòa án thành 3 cấp: Tòa án nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân cấp tỉnh và Tòa án nhân dân khu vực.

Điều 59 Luật số 81/2025/QH15 quy định Nhiệm vụ, quyền hạn của TAND khu vực

Khoản 1 Điều 3 Nghị quyết số 225/2025/QH15 quy định các vấn đề chuyển tiếp, trong đó Tòa án nhân dân khu vực sẽ tiếp nhận thẩm quyền của các Tòa án nhân dân cấp huyện đã bị giải thể.

Thẩm quyền xét xử của Tòa án nhân dân khu vực

Xét xử sơ thẩm

Tòa án nhân dân khu vực sẽ giải quyết các vụ việc thuộc thẩm quyền sơ thẩm, bao gồm:

• Vụ án hình sự: Các tội phạm ít nghiêm trọng, nghiêm trọng và các vụ án nghiêm trọng có khung hình phạt đến 15 năm tù.

• Tranh chấp dân sự: Bao gồm các vụ án về đất đai, thừa kế, hợp đồng và các quan hệ dân sự khác.

• Hôn nhân và gia đình: Các vụ án về ly hôn, tranh chấp quyền nuôi con, phân chia tài sản.

• Kinh doanh, thương mại: Các tranh chấp phát sinh từ hoạt động kinh doanh, thương mại.

• Lao động: Các tranh chấp về hợp đồng lao động, bảo hiểm xã hội.

• Hành chính: Các khiếu kiện về quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan nhà nước, người đứng đầu cơ quan, tổ chức cấp tỉnh trở xuống, hoặc các khiếu kiện liên quan đến danh sách cử tri.

Các thay đổi quan trọng

• Phạm vi lãnh thổ rộng hơn: Tòa án nhân dân khu vực sẽ không bị giới hạn trong một địa giới hành chính cấp huyện như trước đây, mà có thể có thẩm quyền trên nhiều đơn vị hành chính cấp huyện. Điều này giúp phân bố lại khối lượng công việc và thành lập các Tòa chuyên trách tại Tòa án khu vực.
• Chấm dứt mô hình Tòa án cấp huyện: Tất cả các Tòa án nhân dân cấp huyện sẽ bị giải thể và chức năng của chúng được chuyển giao cho Tòa án nhân dân khu vực.
• Vấn đề chuyển tiếp: Các vụ việc đã thụ lý tại Tòa án nhân dân cấp huyện trước ngày 01/7/2025 sẽ được chuyển giao cho Tòa án nhân dân khu vực để tiếp tục giải quyết, trừ một số trường hợp đặc biệt.

Những thay đổi này nhằm nâng cao tính chuyên nghiệp, giảm tải công việc và tăng cường hiệu quả cho hệ thống tư pháp Việt Nam.

Thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp tỉnh sau 01/7/2025?

Căn cứ Khoản 2 Điều 3 Nghị quyết số 225/2025/QH15; Khoản 4 Điều 1 Luật số 85/2025/QH15 ngày 25/6/2025 sửa đổi, bổ sung Điều 37 Bộ luật Tố tụng dân sự về thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp tỉnh như sau:

Tòa án nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục phúc thẩm những vụ việc mà bản án, quyết định chưa có hiệu lực pháp luật của Tòa án nhân dân khu vực bị kháng cáo, kháng nghị; giám đốc thẩm, tái thẩm bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án nhân dân khu vực nhưng bị kháng nghị theo quy định.

Tòa án nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền giải quyết yêu cầu hủy phán quyết trọng tài, đăng ký phán quyết trọng tài vụ việc theo quy định của Luật Trọng tài thương mại năm 2010.

Như vậy, Tòa án nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền giám đốc thẩm, tái thẩm vụ án dân sự từ ngày 01/7/2025.

Những tranh chấp kinh doanh, thương mại thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án?

Căn cứ Điều 30 Bộ luật tố tụng dân sự 2015 quy định:

Theo quy định của pháp luật Việt Nam, đặc biệt là Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, các tranh chấp kinh doanh, thương mại thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án bao gồm nhiều loại, trong đó có một số trường hợp cụ thể và một số trường hợp thuộc thẩm quyền riêng của Tòa án.

Các loại tranh chấp kinh doanh, thương mại cụ thể

• Tranh chấp phát sinh từ hoạt động kinh doanh, thương mại giữa cá nhân, tổ chức có đăng ký kinh doanh với nhau và đều có mục đích lợi nhuận.
• Tranh chấp về quyền sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ giữa cá nhân, tổ chức với nhau và đều có mục đích lợi nhuận.
• Tranh chấp giữa người không phải là thành viên công ty với thành viên công ty về việc chuyển nhượng vốn góp, chuyển nhượng cổ phần.
• Tranh chấp phát sinh từ hoạt động kinh doanh, thương mại khác, trừ trường hợp thuộc thẩm quyền giải quyết của cơ quan, tổ chức khác theo quy định của pháp luật.

Tranh chấp về thành viên, công ty

• Tranh chấp giữa thành viên công ty với nhau liên quan đến việc thành lập, hoạt động, giải thể, sáp nhập, hợp nhất, chia, tách, chuyển đổi hình thức tổ chức của công ty.
• Tranh chấp giữa công ty với thành viên công ty liên quan đến việc thành lập, hoạt động, giải thể, sáp nhập, hợp nhất, chia, tách, chuyển đổi hình thức tổ chức của công ty.
• Tranh chấp giữa công ty với người quản lý công ty (thành viên Hội đồng thành viên, thành viên Hội đồng quản trị, Giám đốc, Tổng giám đốc, thành viên Ban kiểm soát, Kiểm soát viên).

Thẩm quyền của Tòa án theo cấp xét xử

• Tòa án nhân dân cấp khu vực: Có thẩm quyền giải quyết sơ thẩm các tranh chấp kinh doanh, thương mại, trừ các trường hợp thuộc thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp tỉnh.
• Tòa án nhân dân cấp tỉnh:

• Có thẩm quyền giải quyết sơ thẩm các tranh chấp kinh doanh, thương mại nếu có đương sự hoặc tài sản ở nước ngoài, hoặc cần ủy thác tư pháp cho cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài.
• Có thẩm quyền giải quyết sơ thẩm những tranh chấp mà Tòa án cấp huyện không thuộc thẩm quyền.
• Có thẩm quyền giải quyết phúc thẩm đối với các vụ việc mà Tòa án cấp huyện đã giải quyết.

Lưu ý

• Thỏa thuận trọng tài: Nếu các bên đã có thỏa thuận trọng tài hợp lệ và thỏa thuận này có thể thực hiện được, thì Tòa án sẽ từ chối thụ lý vụ việc, trừ khi thỏa thuận trọng tài bị vô hiệu hoặc không thể thực hiện.
• Thời điểm xác định thẩm quyền: Việc xác định thẩm quyền của Tòa án dựa trên các quy định của Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 và các văn bản pháp luật liên quan tại thời điểm khởi kiện.