Bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng là trách nhiệm dân sự phát sinh khi có hành vi trái pháp luật gây thiệt hại cho người khác, dù không có hợp đồng nào ký kết trước đó. Nghĩa vụ này buộc người gây thiệt hại phải khắc phục hậu quả, bồi thường cho bên bị thiệt hại về vật chất (tài sản, thu nhập bị mất hoặc giảm sút) và tinh thần (tổn thất về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm). Các căn cứ phát sinh trách nhiệm bao gồm có thiệt hại xảy ra, hành vi trái pháp luật, và mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và thiệt hại.
Căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng?
• Thiệt hại xảy ra: Có thiệt hại thực tế về tài sản, tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín của cá nhân, tổ chức.
• Hành vi trái pháp luật: Hành vi của người gây ra thiệt hại là trái với quy định của pháp luật.
• Mối quan hệ nhân quả: Có mối liên hệ trực tiếp giữa hành vi trái pháp luật và thiệt hại xảy ra.
Đối tượng và phạm vi bồi thường
• Thiệt hại về tài sản: Chi phí thực tế phải bỏ ra để ngăn chặn, hạn chế hoặc khắc phục thiệt hại (ví dụ: chi phí y tế, mai táng, sửa chữa tài sản) và những tổn thất về tài sản bị mất hoặc hư hỏng.
• Thiệt hại về thu nhập: Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút mà người bị thiệt hại đáng lẽ có thể được hưởng (bao gồm cả người chăm sóc người bị thiệt hại).
• Tổn thất về tinh thần: Một khoản bù đắp cho tổn thất về tinh thần do xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín của cá nhân.
Nguyên tắc bồi thường
• Thực hiện toàn bộ và kịp thời: Bên gây thiệt hại phải bồi thường toàn bộ thiệt hại xảy ra một cách kịp thời.
Có tính đến lỗi:
• Người gây thiệt hại được giảm mức bồi thường nếu không có lỗi hoặc có lỗi vô ý và thiệt hại quá lớn so với khả năng kinh tế của họ.
• Nếu người bị thiệt hại có lỗi trong việc gây ra thiệt hại thì họ sẽ không được bồi thường phần thiệt hại do lỗi của mình gây ra.
• Khả năng thay đổi mức bồi thường: Khi mức bồi thường không còn phù hợp với thực tế, các bên có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền xem xét lại.

Các loại bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng?
Các loại bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng bao gồm thiệt hại về vật chất và thiệt hại về tinh thần. Thiệt hại vật chất là những chi phí phát sinh, tài sản bị mất mát, hư hỏng hoặc thu nhập bị giảm sút, còn thiệt hại tinh thần là khoản bù đắp tổn thất về mặt tình cảm do các hành vi xâm phạm đến sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín.
Bồi thường thiệt hại do tài sản bị xâm phạm?
Căn cứ pháp lý: Điều 589 Bộ luật dân sự 2015
“Điều 589. Thiệt hại do tài sản bị xâm phạm
Thiệt hại do tài sản bị xâm phạm bao gồm:
1. Tài sản bị mất, bị hủy hoại hoặc bị hư hỏng.
2. Lợi ích gắn liền với việc sử dụng, khai thác tài sản bị mất, bị giảm sút.
3. Chi phí hợp lý để ngăn chặn, hạn chế và khắc phục thiệt hại.
4. Thiệt hại khác do luật quy định.”
Thiệt hại do tài sản bị xâm phạm bao gồm:
• Tổn thất về tài sản: Tài sản bị mất, bị hủy hoại hoặc bị hư hỏng.
• Chi phí hợp lý: Chi phí ngăn chặn, hạn chế, khắc phục thiệt hại (ví dụ: chi phí sửa chữa tài sản).
• Thu nhập bị mất/giảm sút: Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút do tài sản bị xâm phạm (ví dụ: thu nhập từ việc kinh doanh phương tiện vận tải bị hỏng).
Bồi thường thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm?
Căn cứ pháp lý: Điều 590 Bộ luật dân sự 2015
“Điều 590. Thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm
1. Thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm bao gồm:
a) Chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe và chức năng bị mất, bị giảm sút của người bị thiệt hại;
b) Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút của người bị thiệt hại; nếu thu nhập thực tế của người bị thiệt hại không ổn định và không thể xác định được thì áp dụng mức thu nhập trung bình của lao động cùng loại;
c) Chi phí hợp lý và phần thu nhập thực tế bị mất của người chăm sóc người bị thiệt hại trong thời gian điều trị; nếu người bị thiệt hại mất khả năng lao động và cần phải có người thường xuyên chăm sóc thì thiệt hại bao gồm cả chi phí hợp lý cho việc chăm sóc người bị thiệt hại;
d) Thiệt hại khác do luật quy định.
2. Người chịu trách nhiệm bồi thường trong trường hợp sức khỏe của người khác bị xâm phạm phải bồi thường thiệt hại theo quy định tại khoản 1 Điều này và một khoản tiền khác để bù đắp tổn thất về tinh thần mà người đó gánh chịu.
Mức bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì mức tối đa cho một người có sức khỏe bị xâm phạm không quá năm mươi lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định.”
Thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm bao gồm:
• Chi phí cứu chữa: Chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe và chức năng bị mất, bị giảm sút.
• Thu nhập bị mất/giảm sút: Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút của người bị thiệt hại (bao gồm cả thu nhập của người chăm sóc nếu cần thiết).
• Chi phí chăm sóc: Chi phí hợp lý và thu nhập thực tế bị mất của người chăm sóc người bị thiệt hại trong thời gian điều trị.
• Thiệt hại tinh thần: Một khoản tiền bù đắp tổn thất về tinh thần (mức tối đa không quá 50 lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định, nếu các bên không thỏa thuận được).
Chi phí khác: Nếu người bị thiệt hại mất khả năng lao động và cần có người chăm sóc thường xuyên, còn có chi phí hợp lý cho việc chăm sóc người bị thiệt hại và tiền cấp dưỡng cho những người mà người bị thiệt hại có nghĩa vụ cấp dưỡng